تپه های تاریخی کوردستان - باباجان تپه
باباجان تپه (لرستان)
اين تپه در نورآباد لرستان قرار دارد و اولين بار از سال 1963-68 توسط خانم كلرگاف ميد حفاري شد. باباجان از يك تپه مركزي و تپه هاي جانبي تشكيل شده كه فقط تپه مركزي آن حفاري شده است. در اين تپه سه طبقه استرار مربوط به ربع اول هزاره پيش از ميلاد كشف شد. در طبقه سوم پي خانه ها از سنگ و ديوارها خشتي بود و سقفها از چوب ساخته ميشد. خانه هاي طبقه دوم نيز همين صورت بود ولي ابعاد آن بسيار بزرگتر است. كف اتاقها سنگ فرش است . معماري طبقه اول باباجان همانند طبقه چهار حسنلو است . از آنجا كه قطر ديوارها در حدود 2 متر است ميتوان حدس زد خانه ها دو طبقه بوده اند. در حقيقت طبقه يك باباجان نشان دهنده انتقال سبك معماري حسنلو4 به سمت فارس است
در تپه شرقي اتاقي منقوش كشف شده است. ستونهاي اين اتاق چوبي با پايه ستون سنگي هستند و ديوارها داراي رنگ بوده اند. پايه ستونها قرمز شده بودند و در بالاي ديوارها پنجره هاي كاذب ساخته بودند. در اين اتاق حدود دويست آجر منقوش نيز كشف شده است كه ظاهرا به يك كتيبه تزييني تعلق داشته اند
تپه های تاریخی کوردستان - گیان
گیان (نهاوند)
تپه گيان نزديك نهاوند و در جنوب غربي روستاي گيان است.در اين تپه مجموعا چهار دوره معماري در پنج دوره تاريخي كشف شد.به علت تخريب شديد تعيين نقشه بناها امكان پذير نيست.سفالهاي اين منطقه به سه دسته خشن،ظريف و منقوش تقسيم ميشوند.در سفالهاي منقوش علاوه بر خطوط موازي،نقوش ساده هندسي،مثلث و لوزي تو پر تعدادي صليب موسوم به مالتي نيز مشاهده مي شود. با جلو رفتن تاريخ نقوش حيوانات شامل پرندگان نيز به طرح سفالها اضافه شده است و حتي طرح ببر نيز در آنها ديده ميشود.در مجموع 122قبر در اين تپه كشف شده است..قبرهادر اعماق مختلفي از يك متر تا چهارده متري كشف شدند.در يك مورد كودكان را در خمره هاي بزرگي دفن كرده بودند
قديمترين آثار گيان به دوره مس سنگي تعلق دارد. سفال دوره مفرغ گيان خوب پخته شده و با خطوط افقي موجدار در شانه و گردن سفال تزيين شده است . سفال گيان از نخودي شروع شده و به سفال قرمز تبديل ميشود و سپس سفال رنگي منقوش ظاهر ميشود. سفالهاي دوره 4 گيان بسيار شبيه سفال شوش هستند
تپه های تاریخی کوردستان - غار خر
نزديك شهر بيستون مقابل رود گاماسياب غار نيمه عميقي به طول 27متر قرار دارد.اين غار كمي بالاتر از غار شكارچيان است. در يك حفاري كوتاه مدت در اين غار ، آثار دوره مياني پارينه سنگي تا دوره ساساني به دست آمد. تعداد زياد استخوانهاي بز و گوسفند در اين غار نشاندهنده اين است كه شايد اين منطقه يكي از اولين مناطقي باشد كه اهالي آن موفق به اهلي كردن بز و گوسفند شدند. اين غاردر سال 1344توسط اسميت حفاري شده است
ئاقاری میژوویی ته ختی سوله یمان
عوبهید سورخابی
تهختی سولهیمان له ڕیزی ئاقاره مێژووییهکانی زۆر بهنرخ و نێودێری ئێران و ڕۆژههڵاتی ناوهڕاسته که له لایهن رێکخڕاوهی نێونهتهوهیی "یونێسکۆ" له رێزی ئاقاره مێژووییهکانی پڕبایهخی جیهانی تۆمار کراوه و ئێستا له ژێر چاوهدێری یونێسکۆ دا پارێزگاری لێ دهکرێت و پێگهیهکی کۆنینهناسی تێدا سازدراوه .


تپه های تاریخی کوردستان - تخت سلیمان
تخت سلیمان - تکاب
تخت سليمان محوطه اي باستاني است شامل چند كاخ ساساني و آتشكده آذرگشنسب.در نزديكي آن دو مجموعه باستاني ديگر به نامهاي زندان سليمان و تخت بلقيس قرار دارد.در اطراف زندان سليمان آثاري از دوره مادها و سكاها بدست آمده و بر اساس اين كشفيات تاريخ منطقه را به هزار سال پيش از ميلاد نسبت مي دهند.برخي تاريخ نويسان اين مكان را محل تولد زرتشت دانسته اند
كاخ ساساني در زمين مرتفعي واقع است كه در پيرامون آن درياچه عميق بيضي شكلي قرار دارد.شمال درياچه آتشكده آذر گشنسب بر پا بوده و آتش آن تا قرن چهارم هجري روشن بوده است و از آن به عنوان يكي از سه آتشكده مهم ساساني ياد مي شود - آذر فرنبغ،آذر برزين،آذر گشنسب -اين محل در قرن هفتم هجري به صورت اقامتگاه تابستاني ايلخانان مغول در آمد .از اين آتشكده به نام آتشكده شيز نيز ياد شده است
بهرام گور و خسرو پرويز پس از پيروزي بر دشمنان غنائم جنگي را به اين آتشكده هديه ميكردند.اين آتشكده آنقدر اهميت داشت كه شاهان ساساني پس از تاج گذاري براي زيارت،پياده از تيسفون به آنجا مي رفتند.رستم فرخزاد فرمانده لشگر ساساني، پس از آنكه فرو پاشي سلسله ساساني را حتمي دانست در نامه اي به يزگرد سوم از او خواست با تمامي ثروت خود به تخت سليمان رود
مسعودي مي نويسد: و در آنجا تا كنون آثاري شگفت از بنا و تصوير ، با رنگهاي جالب از صورت افلاك و نجوم وجهان از خشكي ودريا و آبادي و معدن و ويرانه و گياه و عجايب ديگر بجاست
ابودلف در سال 341 هجري از روشن بودن آتش آتشكده زرتشتيان در اين منطقه مي نويسد و در شگفت است كه اين آتش كه كانون آن از 700 سال پيش فروزان است چرا خاكستر ندارد. او مي نويسد بر بالاي گنبد اين آتشكده هلالي از نقره نسب شده كه طلسم آن به شمار ميرود و قابل تخريب نيست.ياقوت حموي و قزويني نيز چنين عباراتي را نقل كرده اند.اشپيگل مي نويسد : پس از آنكه هراكليوس به معبد شيز رسيد تصويري از خسرو پرويز را ديد كه نمايشي بود از آسمان با خورشيد، ماه، ستارگان و ايزدان و به كمك دستگاههاي مكانيكي آسمان ميتوانست بغرد و ببارد. قزويني مي گويد : آ تش ديگر آتشكده ها را از آتشكده شيز ميبردندهمچنين بقاياي يك معبد آناهيتا نيز در خرابه هاي ساساني تخت سليمان ديده ميشود. البته شهرت مذهبي اين محل مربوط به آتشكده آن است . در سه كيلومتري شمال غربي تخت سليمان،تپه اي قرار دارد كه در قله آن حفره اي بزرگ به عمق حدود 100 متر ديده مي شود و آنرا زندان سليمان ناميده اند.در فاصله 7.5 كيلومتري شمال شرقي تخت سليمان كوهي به نام تخت بلقيس قرار دارد كه در آن آثار بنا هاي ساساني ديده مي شود

تپه های تاریخی کوردستان - فقره قا
دخمه مادی فقره قا - مهاباد
گوردخمه مادي فخريكا در نزديكي شهر مهاباد قرار دارد و در دل صخره اي كنده شده است. ورودي آن با دو ستون گرد تزيين شده است و درون مقبره سكوهايي براي گذاشتن نذورات و تعدادي قبر موجود است.بناي آنرا به فرآتيس پدر دياكو شاه ماد نسبت ميدهند .اضلاع داخل دخمه كاملا سنگي هستند و با دقت بالايي زواياي قائمه دارند. ساكنان اين محل دخمه مزبور را محل زندگي فرهاد كوه كن ميدانند . يك سالن به اندازه ايوان اين دخمه درون مقبره قرار دارد كه با دو پله از ايوان جدا شده است. درون اتاق اصلي گور دخمه سه قبر قرار دارد . قبر وسط موازي ايوان و دو قبر كناري عمود بر ايوان كنده شده است. هر يك از اين سه قبر پنجاه سانتيمتر از سطح مقبره پايين تر هستند


تپه های تاریخی کوردستان - ایندرقاش
ایندرقاش - مهاباد
شهر باستاني ایندرقاش حوالي روستايي به همين نام در 10 كيلومتري حومه مهاباد قرار دارد و به دوران مادها تعلق دارد. در كنار شهر دخمه اي به نام راكا قرار دارد و از نظر سبك معماري به گور دخمه هاي نقش رستم هخامنشيان شبيه است.بطلميوس از اين شهر باستاني،به نام داروشاه نام برده است و راولينسون آنرا دارياسي مي نامد
تپه های تاریخی کوردستان - کیله شین
کیله شین - اشنویه
در گردنه كلي شين اشنويه بر روي سنگ استوانه اي كتيبه اي اورارتويي قرار دارد.در اين متن شرح فتوحات ايش بواي ني در حدود سال 828پ م آمده است. اين پادشاه اورارتويي پس از آنكه سرزمين خود را گسترش داد ، پسرش مينوا را در پادشاهي با خود شريك كرد. در اين كتيبه نام هر دو پادشاه آمده است
تپه های تاریخی کوردستان - قلاتگه
قلاتگه - اشنویه
قلعه بزرگ و محوطه استقراري اورارتويي در پانزده كيلومتري شرق اشنويه و بيست و دو كيلومتري شمال غرب نقده در ارتفاعات شمال جاده اشنويه - نقده به همراه يك كتيبه اورارتويي ،توسط هيئت آمريكايي كه مسئول حفاري تپه حسنلو بودند كشف گرديد.كتيبه به ايشپوايني و منوا تعلق دارد و مربوط به ساخت قلعه كنار آن است.فن لون در قرائت خود از اين كتيبه به نام اويائيس يا اويشه كه يكي از حكمران نشين هاي اورارتويي است برخورد كرده شايد نام اشنويه از نام اويشه گرفته شده باشد
تپه های تاریخی کوردستان - خان تختی
نقش برجسته خان تختی - سلماس
در مسير اروميه به سلماس در روستاي خان تختي بر روس تخته سنگ بزرگي مردي سوار بر اسب با تاج شاهي حجاري شده است و او را دو مرد ديگر همراهي ميكنند. دقيقا مشخص نيست اين شاه اردشير اول ساساني است يا شاپور اول ساساني. موضوع حجاري اهداي هدايا ميباشد و مطمئنا به يكي از دو پادشاه ابتدايي ساسانيان تعلق دارد

تپه های تاریخی کوردستان - دخمه اورارتویی
دخمه اورارتویی شیرین و فرهاد - ماکو
اين دخمه در حوالي ماكو قرار دارد و متشكل از دو اتاق مربع شكل بدون نور گير است.درون اتاقها نيز تاقچه هايي موجود است .ورودي دخمه در صخره اي قرار دارد و براي ورود به آن بايد از پلكان دست سازي كه در كنار آن ساخته اند عبور كرد. اين محل به دوره اورارتوييان تعلق دارد.به دليل روشن كردن آتش درون دخمه تمامي ديوارهاي آن دوده گرفته است و كاملا سياه شده است.آنقدر سياه است كه حتي نور چراغ قوه هم در آن انعكاس نمي يابد و كاملا تاريك است

تپه های تاریخی کوردستان - شهر اورارتویی
شهر اورارتویی بام فرهاد - ماکو
در ارتفاعات مجاور روستاي سنگر در شمال ماكو آثار شهري اورارتويي كشف شده است.اين شهر فاقد استحكامات دفاعي بوده .درشرق اين شهربناهاي مذهبي آن قرار گرفته است.. معبدي سنگي متعلق به يكي ازخدايان جنگ اورارتويي در اين محل قرار دارد. در غرب شهر ساختمانهاي عمومي قرار دارد ودر وسط خانه هاي اهالي شهر. اين شهر در زمان آباداني 20 هكتار وسعت داشته است .آب آشامیدنی و کشاورزی محل از رود سنگر تامین میشده است. در کنار شهر گوردخمه اورارتویی بام فرهاد قرار دارد.رود سنگر چند کیلومتر پایین تر از محوطه باستانی زمین را میشکافد و در برخی نقاط تا 5 متر از سطح زمین پایین تر میرود ولی در محل شهر باستانی هم سطح زمین است
تپه های تاریخی کوردستان - حاجی فیروز
حاجی فیروز - نقده
اين تپه در شرق دره سولدوز در 2 كيلومتري تپه حسنلو قرار دارد. اين تپه در حفاري هاي مختلفي كه داشته به 16دوره تاريخي تقسيم شده است كه از پيش از تاريخ تا پس از اسلام ادامه دارد. در اين تپه بقاياي 18ساختمان نمايان شد كه به هزاره هشتم پ م تعلق دارند و مستقل از هم بنا شده اند. نقشه آنها مربع شكل است. ديوارهايي عظيم در جهت شمالي جنوبي قرار دارند. ورودي خانه ها عمدتا از سمت شرق يعني خلاف جهت وزش باد در منطقه است. در شرق بعضي واحدها انبارهاي بدون سقفي قرار دارد. خانه ها با يك ديوار به دو قسمت مساوي تقسيم ميشدند.يكي نشيمن و ديگري براي كارهاي روزمره و آشپزخانه كه اجساد كودكان را در اين محل خاك ميكردند.سفالهاي دوره حاجي فيروز دست ساز و داراي شاموت گياهي هستند. تنوع ظروف سفالي اين منطقه بسيار زياد است. همچنين آثار گوناگون سنگي،گلي،استخواني و صدفي در اين منطقه كشف شده است.همچنين آثاري از حصير و سبد بر روي ديوارها كشف شده است. اجساد را در كف اتاقها دفن ميكردند. در برخي موارد از استودان استفاده شده بود كه استخوانهاي چند نفر در آنها قرار داشت. افراد به صورت جمع شده طوري دفن ميشدند كه سر آنها رو به شمال باشد.اين جهت شمالي جنوبي در استودانها نيز رعايت ميشد.نمونه هايي هم از استخوانهاي سوخته آدم در محل پيدا شده است و اين احتمال وجود دارد كه اجساد را ميسوزاندند

تپه های تاریخی کوردستان - غار سهولان
غار آبی سهولان - مهاباد
اين غار آبي در 43كيلومتري شرق مهاباد قرار دارد و تشكيل آن به دوره دوم زمين شناسي بر ميگردد ولي در هيچ يك از كتب كردي و تركي نامي از آن برده نشده است وتنها ژاك دمورگان فرانسوي در كتاب خود به نام جغرافياي ايران در سالهاي 1892الي1896 از آن نام برده است. او به كمك اهالي محل با كلك غار را پيموده است و نقشه اي از آن تهيه كرد. درون غار سفالهاي اشكاني و پيه سوزهاي دوره ايلخاني كشف شده است
غار از دو بخش تشكيل شده است. بخش آبي آن از سه حوضچه تشكيل شده و عمق متوسط آن15متر است و عميق ترين محل آن31 متر عمق دارد.قنديلهايي كه از سقف آويزان شده اند بسيار ديدني هستند و برخي از آنها مانند حيوانات هستند و اهالي محل براي آنها اسم گذاشته اند.بخش ديگر قسمت خشكي غار است. در دوراني كه سربازان روس در اين منطقه مردم را قتل عام ميكردند مردم محل ماهها در اين غار زندگي كرده اند. حيوانات غار خفاش و كفتر هستند.خفاشها در جاهايي از غار كه نور نميگيرد به صورت خوشه وار زندگي ميكنند. نزديك غار چند قلعه وجود دارد كه قبلا به درون غار مرتبط بوده اند ولي به دليل زلزله هم اكنون راه ارتباطي آنها مسدود شده است
تپه های تاریخی کوردستان - دینخه
تپه دينخواه در جنوب درياچه اروميه نزديك تپه حسنلو قرار دارد و توسط موزه مترو پوليتن حفاري شده است . دوره هاي آن از مفرغ متاخر تا اسلامي را شامل ميشوند. قديم ترين دوره دينخواه همانند دوره 4 حسنلو است . سفال قرمز و نخودي دينخواه با نقوش سياه و قرمز همانند سفال خابور بين النهرين است و ارتباط اين دو منطقه را نشان ميدهد
تپه های تاریخی کوردستان - دێلمه
دێلمه - نقده
اين تپه باستاني در جنوب غربي درياچه اروميه و در حدود پنج كيلومتري جنوب غرب تپه حسنلو واقع شده است. ديوار خانه هاي اين تپه با چينه ساخته شده است و گاهي از ملات بسيار نازك براي ديوار چيني هااستفاده ميشده است. منازل اين منطقه واحدهاي مستقلي بودند كه در اطراف يك حياط ساخته ميشدند.سفالهاي منطقه دست ساز هستند. سفالهاي اين منطقه ساده،منقوش،تزيينات افزوده و با لعاب گلي غليظ هستند. اشياي گوناگوني نيز در اين تپه باستاني كشف شده است مانند تيغه هاي سنگي،دسته هاون،ظروف سنگي،سردوك ها،درفش و غيره.اجساد چهارده كودك در زير خانه ها كشف شده است ولي اجساد افراد بزرگ سال در اين محل هنوز كشف نشده است. تاريخ زندگي در اين روستا را ميتوان بين پنج هزار تا چهار هزار سال پ م دانست
تپه های تاریخی کوردستان - پیزدلی
پیزدلی - نقده
اين تپه باستاني در 6كيلومتري شمال شرق تپه حسنلو قرار دارد.ساكنا ن تپه خانه هاي خشتي ميساختند. سفالهاي اين منطقه كه بسيار شاخص هستند دست سازو خشن هستند. سفالهاي منقوش 6 نوع طرح دارند كه به سفال پيزدلي معروف هستند.سردوك ،درفش و اشياي سنگي نيز در اين محل كشف شده است. از لحاظ گاهنگاري دوره زندگي در اين تپه در مرحله بعد از دالما تپه قرار ميگيرد و به 3800پ م تا 3500پ م بر ميگردد
تپه های تاریخی کوردستان - هفتوان
هفتوان تپه - سلماس
هفتوان تپه در جلگه سلماس قرار دارد و به حوضه آبريز درياچه اروميه مربوط ميشود. در اين منطقه ميتوان اطلاعات فراواني در مورد سفالهاي رنگي به دست آورد. يك هييت انگليسي در سال 1347 اين تپه را حفاري كرد. در اين تپه از هزاره سوم پ م تا دوره ساساني 8 لايه شناخته شد.سفال دوره مفرغ قديم هفتوان خاكستري وسياه است و پلان خانه هاي اين دوره دايره هستند.در اواخر هزاره سوم استقرار گسترده اي در اين محل وجود داشته و آثار ديوار دفاعي و آتش سوزه نمايان شده است. دوره وفرغ متاخر سفال منقوش رنگي دارد كه به سفال اروميه مشهور است . بر يكي از سفالهاي اين دوره نقش ارابه اي با دو اسب ديده ميشود كه اولين نمونه شناخته شده اين طرح است
تپه های تاریخی کوردستان - گوی تپه
گوی تپه - ارومیه
گوي تپه يكي از مناطق اوليه حفاري شده در شمال غرب ايران است كه فرهنگ عصر مفرغ را نمايان كرده است. برتون براون حفاري آنرا انجام داده است و لايه هاي آن از هزاره سوم پيش از ميلاد تا دوره آهن 2 مشخص شده است. سفالهاي گوي تپه طرحهاي هندسي مشبك و مثلثي دارند و نقوش حيواني مانند پرنده و گوزن بر آنها ديده ميشود
تپه های تاریخی کوردستان - کردلر
تپه کردلر - ارومیه
اين تپه در سال 1972 توسط تيم اتريشي حفاري شد. كردلر تپه كه آثار تاريخي هزاره چهارم را در دل خود دارد در نزديكي شهر اروميه قرار دارد. سفالهاي مكشوفه آن خاكستري ،نخودي و دست ساز هستند. خانه ها با ديوارهاي دفاعي ساخته ميشدند و در گوشه خانه ها برجهاي ديده باني احداث ميشده .مصالح به كار رفته در بناها خشت خام بوده است. خانه ها ستوندار هستند و سطح داخلي آنها با پوششي رنگي تزيين شده است. در برخي از آنها آتشدان قراردارد تا بتوانند آتش را زنده نگه دارند
گردی حاجی فیروزی نه غه ده
عوبێد سورخابی
توێژینهوهکانی کۆنینهناسی زانستگای پێنسیلوانیای ئامریکا له دهشتی سندووسی نهغهده ههڵکهوتو له باشووری زهریاچهی ورمێ ، به ههڵکۆڵینی چاڵێکی ئهزمونی له ساڵی 1956ی زایینی به بهرپرسایهتی دوکتور ڕابێڕت دایسۆن له گردی حهسهنلو دهستی پێکرد . ههڵبهت پێشتریش بهرێزان مهحمودراد و عهلی حاکێمی لهم ناوچهیه دا کاریان کردبوو. پاشی ئهم دهسپێکه ، گردهکانیتری دهشتی سندووس وهکو : داڵما و پیزدلی و دینخه و حاجی فیروز کهوتنه بهر پهلاماری قوڵینگی زانایان و پسپۆرانی بواری مێژوو .
Parthian Assur - ASSYRIA - 3
(K. Schippmann)
Assur, the old Assyrian metropolis, was once again to acquire a certain importance in the centuries of the pre-Christian era and the early part of the new millennium. In 141 B.C. the Parthian king Mithridates I conquered large parts of Mesopotamia, including probably Assyria.
Achaemenid Aθurā - ASSYRIA - 2
(M. Dandamayev)
Old Persian Aθurā “Assyria” goes back to Akkadian Aššur, the name of the city of Aššur and of the original Assyrian territory on the middle course of the Tigris (cf. Aramaic ʾtwr, Greek Assyria). It is mentioned in the Achaemenid inscriptions among the countries forming part of the Persian empire, usually in the following sequence: Bābirruš, Aθurā, Arabāya, Mudrāya (Babylonia, Assyria, Arabia, Egypt).
The Kingdom of Assyria and its relations with Iran - ASSYRIA - 1
(M. Dandamayev and È. Grantovskiĭ)
Sources. Assyrian sources of the second millennium B.C. contain little information on Iran, but texts belonging to the 9th-7th centuries B.C. provide valuable data on the expeditions of Assyrian kings to Iranian territory. These texts are of several types: (1) “Messages to the Deity”—detailed accounts of expeditions, based on authentic notes taken by royal secretaries and addressed to the temple of the god Aššur.
BĀBĀ JĀN TEPE
archeological site in northeastern Luristan, important primarily for excavations of first-millennium B.C. levels.
BĀBĀ JĀN TEPE (Tappa), an archeological site in northeastern Luristan (34° north latitude, 47° 56’ east longitude), on the southern edge of the Delfān plain at approximately 10 km from Nūrābād, important primarily for excavations of first-millennium B.C. levels conducted by C. Goff from 1966-69.
IRON AGE IN WEST IRAN
By: OSCAR WHITE MUSCARELLA
In Iran the term Iron Age is employed to identify a cultural change that occurred centuries earlier than the time accorded its use elsewhere in the Near East, and not to acknowledge the introduction of a new metal technology. Iron artifacts, in fact, were unknown in Iran until the 9th century BCE (the cultural period labeled Iron Age II), centuries after the phase designated as Iron Age I came into existence.
تاریخ کاسیان
کاسی ها در حدود هزاره سوم ق.م و پيش از آن از راه قفقاز وارد پشته ايران شدند، از نواحی آذربايجان و طالش عبور کردند و سپس در باختر و جنوب باختری دريای خزر اسکان نمودند و به تدريج به نواحی استان قزوين و همدان امروزی آمدند، نخستين بار همدان را ساختند و آن را آکسيان یا کارکاسی نام نهادند. آنها در هزاره دوم ق.م در نواحی جنوبی تر در لرستان، کوهستانهای شمالی جلگه شوش در لرستان و در حدود استان کرمانشاه در مرز خاوری سوبی گالايان (در حدود جنوب کرمانشاه) ساکن شدند.
تاریخ میتانی
جغرافیا
میتانی در شمال میان دو رود واقع، از نوزی (کرکوک امروزی) و رود دجله در خاور، تا مرکز سوریه (نوهَشّه) در باختر کشیده شده بود. مرکز آن در دره رود خابور قرار داشت و دارای دو تختگاه بود: تایته و وَشّوکَنّی، که در منابع آشوری آنها را تایدو و اوشّوکَنَه خوانده اند (وَسو-خَنی به زبان سنسکریت به معنی معدن ثروت است). کشاورزی بدون آبیاری مصنوعی در تمام آن ناحیه امکان پذیر بود؛ از گاو، گوسپند و بز نیز استفاده می کردند. آب و هوای آن بسیار شبیه به آشور، و توسط جمعیت های بومی هوریانی و اَموری زبان، مسکون گشته بود.
تاریخ مختصر امپراتوری ماد
ایرانیان و همسایگان آنان در حوالی شکل گیری پادشاهی ماد
قبایل ایرانی در هنگام مهاجرات به ایران و تا مدتها پس از سکونت در این سرزمین مستقل از یکدیگر می زیستند . آنان برای خویش دارای سرزمینی بودند و فرمانروایی از آن خود داشتند . وجه اشتراک آنها ، فقط در فرهنگ و معتقدات بود . این فرهنگ و معتقدات آنان را از دیگر اقوام آریایی جدا می ساخت .




به باوهڕ هێنان بهم ڕاستییه که مێژووی ههر نهتهوهیێک ئاوێنهی ناسنامه و کهسایهتی ئهم نهتهوهیه و بهم پێیه ئهرکی سهرشانی ههر تاکێکی کۆمهڵگایه که مێژووی پڕ له ههوراز و نشێو و پڕ له ئازایهتی و شانازی خۆی به گهلانی تر بناسێنی و خاوهنداری له ناسنامهی مێژوویی خۆی بکات ، ئامانجی سهرهکی ئهم پهرتووکه بهم شێوهیه دهستنیشان دهکهین :